DOI: https://doi.org/10.31268/PS.2021.36

Celem niniejszego studium jest analiza ograniczeń dotyczących kultu religijnego, które zostały ustanowione przez polskie władze wykonawcze w związku z rozprzestrzenianiem się epidemii COVID-19. Analiza ta zmierza do odpowiedzi na pytania nie tylko co do zgodności tych działań z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej i ustawami, lecz także odnoszące się do stopnia gotowości polskiego prawa na czas epidemii. Odpowiadając na postawione pytania, autor dochodzi do wniosku, że ustanawianie ograniczeń wolności uzewnętrzniania religii przez akty kultu w rozporządzeniach wydanych przez Ministra Zdrowia oraz Radę Ministrów stanowi działanie poza zakresem upoważnień ustawowych i pozostaje niezgodne z polską ustawą zasadniczą. Zgodnie z Konstytucją RP uchwalenie ustawy jest bowiem jedyną dopuszczalną formą wprowadzenia ograniczeń wolności uzewnętrzniania religii, a reguła ta nie uznaje wyjątków nawet w stanach nadzwyczajnych. Autor zwraca też jednak uwagę, że jeśli skuteczność zwalczania tego rodzaju epidemii jest rzeczywiście uzależniona od możliwości wprowadzenia omawianych ograniczeń z pominięciem długotrwałej procedury legislacyjnej, oznacza to, że polskie władze wykonawcze zostały postawione przez ustawodawcę i ustrojodawcę przed wyborem między działaniem efektywnym a działaniem zgodnym z konstytucją i ustawami. W konkluzjach formułuje się postulat gruntownej zmiany obowiązującego prawa, zaznaczając jednocześnie, że opracowanie jej kompleksowej koncepcji wymaga dalszych analiz, a w odnoszącej się do tego dyskusji trzeba jednocześnie uwzględnić zarówno dotychczasowe doświadczenia związane ze zwalczaniem epidemii koronawirusa, jak i znaczenie wolności myśli, sumienia i religii oraz rozwiązania stosowane w innych państwach. Klarowne i wyważone, a nadto mające odpowiednią rangę oraz właściwą legitymację demokratyczną określenie zasad wprowadzania przez władze wykonawcze ograniczeń związanych z rozprzestrzenianiem się epidemii, nawet w odniesieniu do tak ważnych wartości jak wolność uzewnętrzniania religii przez akty kultu, jest z pewnością właściwsze niż formalne wykluczanie możliwości podjęcia interwencji, które w przyszłości ponownie mogą się okazać merytorycznie konieczne.

COVID-19, epidemia, wolność uzewnętrzniania religii, wolność kultu, ograniczenia wolności i praw człowieka, stany nadzwyczajne