Bireylerin Covid-19 Sürecindeki Sigara Bırakma Başarılarının Bazı Değişkenler Bağlamında İncelenmesi
Öz
Covid-19 virüsün dünya geneli 2,5 milyonun üzerinde insanın ölümüne neden olması ülkeleri sıkı karantina ve sağlık tedbirleri almaya zorlamış ve insanlar daha önce hiç tecrübe etmedikleri bir sürece girmişlerdir. Bu çalışmada Covid-19 salgınında bireylerin salgın öncesi ve sonrası sigara içme, sigara içmeyi devam ettirme ve sigarayı bırakma davranışlarını belirlemenin yanında sigara bırakma başarısı ile yaş, eğitim düzeyi, mevcut çalışma durumu, çevresindeki insanların virüsten etkilenme düzeyi ve yaşadıkları kaygı durumları gibi bazı değişkenler arasındaki ilişkilerin incelenmesi amaçlanmaktadır.
Katılımcılara araştırmacı tarafından geliştirilen 15 soruluk bir anket formu ve Sigara Bırakma Başarısı Öngörü Ölçeği (SBBÖÖ) uygulanmıştır. Araştırma ilişkisel araştırma yöntemlerine uygun olarak yürütülmüş ve kolay örnekleme yöntemi çerçevesinde Türkiye geneli 18-65 yaş arası 545 (K=256, E= 289) kişiye ulaşılmıştır. SPSS analizleri kapsamında tanımlayıcı istatistik, ANOVA ve bağımsız grup t testi kullanılmıştır.
Katılımcıların %31,9’unda sigara içme davranışında azalmalar olmuş, %25,8’i ise sigarayı tamamen bırakmıştır. Yakın çevresinde virüs salgınına yakalanan insanların varlığı ve aktif kazanç getiren çalışma durumu, bireyin sigara bırakma başarısını artıran güçlü değişkenler olarak belirlenmiştir. Diğer taraftan bireylerin salgın sürecindeki kaygı/endişeleri ciddi düzeyde arttıkça sigarayı bırakma başarılarının düştüğü tespit edilmiştir. Bu bağlamda sigara bırakma davranışının arttırılması için salgın dönemlerinde psiko-sosyal müdahale destek sistemlerinin geliştirilmesi önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Callaway, E. (2020). Time to Use The P-Word? Coronavirus Enter Dangerous New Phase. Nature, 579 (12), 10-1038.
- Ministry of Health. (2021). Covid-19 Durum Raporu. Available From: https://Covid19.Saglik.Gov.Tr/TR-68443/Covid-19-Durum-Raporu (Cited 28/01/2021).
- Türk Toraks Derneği. (1918). İspanyol Salgını Ve Biz. [Cited 15/12/2020]; Available from: https://www.toraks.org.tr/
- The Ministry of Interior. (2020). 81 İl Valiliğine Coronavirüs Tedbirleri Konulu Ek Bir Genelge Daha Gönderildi. [Updated 2020 December 16; Cited 2020 Nisan 25]. Available From:Https://Www.Icisleri.Gov.Tr/Koronavirus-Tedbirleri- Genelgesi
- Armocida, B, Formenti, B, Ussai, S, Palestra, F. and Missoni, E. The Italian Health System and The COVID-19 Challenge. The Lancet Public Health, 2020, 5 (5), E253,
- Vanderweele, T.J, Chen, Y, Long, K, Kim, E.S, Trudel- Fitzgerald, C. and Kubzansky, L.D. (2020). Positive Epidemiology? Epidemiology, 31 (2), 189-193.
- İŞKUR. (2020). Kısa Çalışma Ödeneği, 2020. [Cited 25/11/2020]; Available from https://www.iskur.gov.tr/ Isveren/Kisa-Calisma-Odenegi Cited 2020 Nisan 25].
- Üstün, Ç. ve Özçiftçi, S. (2020). COVID-19 Pandemisinin Sosyal Yaşam Ve Etik Düzlem Üzerine Etkileri: Bir Değerlendirme Çalışması. Anadolu Kliniği Tıp Bilimleri Dergisi, 25 (1), 142-153.
- Taylor, M.R., Agho, K. E, Stevens, G.J. and Raphael, B. (2008). Factors Influencing Psychological Distress during A Disease Epidemic: Data from Australia’s First Outbreak of Equine Influenza. BMC Public Health, 8 (1), 347.
- Gosselin, P, Ladouceur, R, Evers, A, Laverdiere, A, Routhier, S. and Tremblay-Picard, M. (2008). Evaluation of Intolerance of Uncertainty: Development and Validation of A New Self- Report Measure. Journal of Anxiety Disorders, 22 (8), 1427-1439.
- Freeston, M.H, Rhéaume, J, Letarte, H, Dugas, M. J. and Ladouceur, R. (1994). Why Do People Worry? Personality And Individual Differences, 17 (6), 791-802.
- Hekler, E.B, Lambert, J, Leventhal, E, Leventhal, H, Jahn, E. and Contrada, R.J. (2008). Commonsense Illness Beliefs, Adherence Behaviors, and Hypertension Control among African Americans. Journal of Behavioral Medicine, 31 (5), 391-400.
- Kavakçı, Ö. (2014). Ruhsal Travma Tedavisi Için EMDR. Ankara: HYB Yayıncılık.
- Xiang, Y.T, Yang, Y, Li, W, Zhang, L, Zhang, Q, Cheung, T. and Ng, C.H. (2020). Timely Mental Health Care for The 2019 Novel Coronavirus Outbreak Is Urgently Needed. The Lancet Psychiatry, 7 (3), 228-229.
- Huang, Y. and Zhao, N. (2020). Generalized Anxiety Disorder, Depressive Symptoms and Sleep Quality during COVID-19 Epidemic In China: A Web-Based Cross-Sectional Survey. Psychiatry Research, 288, 1-6,
- Kauffman, J.M. and Landrum, T.J. (2015). Duygusal ve Davranışsal Bozukluğu Olan Çocukların ve Gençlerin Özellikleri. Ankara: Nobel Yayınları.
- Mccabe, R.E, Chudzik, S.M, Antony, M.M., Young, L, Swinson, R.P. and Zolvensky, M.J. (2004). Smoking Behaviors Across Anxiety Disorders. Journal of Anxiety Disorders, 18 (1), 7-18.
- Ögel, K. (2007). Riskli Davranışlar Gösteren Çocuk ve Ergenler. İstanbul: Yeniden Sağlık ve Eğitim Derneği Yayınları.
- Tomko, R.L, Saladin, M.E, Baker, N.L, Mcclure, E.A, Carpenter, M.J. and Ramakrishnan, V.R. (2020). Sex Differences in Subjective and Behavioral Responses To Stressful and Smoking Cues Presented in The Natural Environment Of Smokers. Nicotine and Tobacco Research, 22 (1), 81-88.
- Vatan, İ, Ocakoğlu, H. ve İrgil, E. (2009). Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğrencilerinde Sigara Içme Durumunun Değerlendirilmesi. TAF Preventive Medicine Bulletin, 8 (1), 43-48.
- Sönmez, Ö, Taşdemir, Z.A, Kara, H.V. ve Akçay, Ş. (2020). COVID-19 ve Tütün. Eurasian Journal of Pulmonology, 1, 22-27.
- Vardavas, C.I. and Nikitara, K. (2020). COVID-19 And Smoking: A Systematic Review of The Evidence. Tobacco Induced Diseases, 18 (20), 24.
- Duan, L. and Zhu, G. (2020). Psychological Interventions For People Affected By The COVID-19 Epidemic. The Lancet. Psychiatry, 7 (4), 300-302.
- Tattan-Birch1, H, Perski, O, Jackson, S, Shahab, L, West, R. and Brown, J. (2020). COVID‐19, Smoking, Vaping and Quitting: A Representative Population Survey in England. Addiction. 2020.
- Patrick, S.W, Henkhaus, L.E, Zickafoose, J.S, Lovell, K, Halvorson, A, Loch, S. and Davis, M.M. (2020). Well-Being of Parents and Children during The COVID-19 Pandemic: A National Survey. Pediatrics, 146 (3), 1-10.
- Fraenkel, J.R, Wallen, N.E. and Hyun, H.H. (2012). How To Design and Evaluate Research in Education (8th Ed.). New York: Mc Graw Hill.
- Cohen, L, Manion, L. and Morrison, K. (2007). Research Methods in Education. Newyork, NY: Routledge.
- Aydemir, Y, Doğu, Ö, Dede, C. ve Çınar, N. (2019). Sigara Bırakma Başarısı Öngörü Ölçeği: Geliştirme ve Geçerlik, Güvenirlik Çalışması. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 6 (2), 387-402.
- Gobo, G. (2004). Sampling, Representativeness and Generalizability. C, Gobo, G, Gubrium, J.F. and Silverman, D. (Eds), In: Qualitative Research Practice. London: Sage.
- Greenhalgh, T, Schmid, M.B, Czypionka, T, Bassler, D. and Gruer, L. (2020). Face Masks for The Public During The Covid-19 Crisis. Thebmj, 369-373.
- Lewnard, J.A. and Lo, N.C. (2020). Scientific and Ethical Basis for Social-Distancing Interventions against COVID-19. The Lancet. Infectious Diseases, 20 (6), 631-633.
- Argüder, E, Karalezli, A, Hezer, H, Kiliç, H, Er, M, Hasanoglu, H.C. and Demir, P. (2013). Sigara Bırakma Basarisini Etkileyen Faktörler/Factors Affecting The Success of Smoking Cessation. Turk Toraks Dergisi, 14 (3), 81-87.
- Şahiner, N.C, Şahin, A. ve Akbağ, N.N.A. (2020). Üniversite Öğrencilerinin Sigara Içme Durumları ve Sigara Bağımlılığına Yönelik Tutumları. Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri ve Araştırmaları Dergisi, 2 (2), 64-79.
- Ekiz, T, Ilıman, E. ve Dönmez, E. (2020). Bireylerin Sağlık Anksiyetesi Düzeyleri İle COVID-19 Salgını Kontrol Algısının Karşılaştırılması. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 2020, 6 (1). 139-154.
- Patwardhan, P. (2020). COVID-19: Risk Of Increase in Smoking Rates among England’s 6 Million Smokers and Relapse among England’s 11 Million Ex-Smokers. BJGP Open, 4 (2), 1-3.
- Forbes, P, Feneberg, A.C, Lamm, C, Nater, U, Pronizius, E, Silani, G. and Stijovic, A. (2020). The COVID-19 Crisis, Stress, Mood, And Behaviour: An Ecological Momentary Assessment Study. OSF. Available From: Osf.Io/Gsvdf (Cited 16 February 2020)
- Eş, A.Ç, Çakici, M, İskender, C. ve Kizilgül, Z. (2020). KKTC Riskli Bölgelerde Psikoaktif Madde Kullanım Profili ve Risk Etkenleri: KKTC Dört Bölge Örneklemi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 21 (2), 165-172.
- Kanık, M.K. ve Tözün, M. (2020). İzmir’de Sigarayı Bırakma Polikliniklerine Başvuranların Sigara ve Diğer Tütün Ürünleri Kullanım Özellikleri ve Nikotin Bağımlılık Durumları. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi, 5 (1), 84-95.
- Er, T. ve Kurçer, M. (2020). Tıp Fakültesi 1. ve 6. Sınıf Öğrencilerinin Sigara İçme Davranışları ve Anksiyete Düzeyleri. Bağımlılık Dergisi, 21 (3), 201-209.
- Dugas, M.J, Buhr, K. and Ladouceur, R. (2004). The Role of Intolerance of Uncertainty in The Etiology And Maintenance of Generalized Anxiety Disorder. R.G. Heimberg, C.L. Turk, D.S. Menin (Eds), In: Generalized Anxiety Disorder: Advances in Research and Practice. New York: Guilford Press.
Öz
The fact that Covid-19 virus has caused the death of about 3 million people in the world has forced countries to take strict quarantine and health measures, and people have entered a period they have never experienced before. The aim of the study was to determine pre- and post-pandemic smoking, continued smoking and smoking cessation behaviors of individuals in Covid-19 pandemic, and to examine the correlations between smoking cessation success and some variables such as age, education level, current employment status, the level of exposure to the virus of people around them and experienced anxiety.
A questionnaire with 15 questions developed by the researcher and the Smoking Cessation Success Prediction Scale (SCSPS) were applied on the participants. The study was conducted in line with the correlational research models and 545 (F=256, M=
289) individuals aged between 18-65 in Turkey were reached within the framework of the convenience sampling method. Descriptive statistics, ANOVA and İndependent group t test were used within the scope of SPSS analyses.
Of the participants, 31.9% had a decrease in smoking behavior and 25.8% quit smoking completely. The existence of people who got infected by the virus around them and employment status with an active income were found to be strong variables that increase the smoking cessation success of individuals. On the other hand, the individuals’ smoking cessation success levels significantly decreased as the level of experienced anxiety/worry significantly increased during the pandemic. In this regard, it is recommended that psycho-social intervention support systems should be established to increase the smoking cessation behavior.
Anahtar Kelimeler
Smoking Cessation, Covid-19, Stress, Anxiety, Employment Status
Kaynakça
- Callaway, E. (2020). Time to Use The P-Word? Coronavirus Enter Dangerous New Phase. Nature, 579 (12), 10-1038.
- Ministry of Health. (2021). Covid-19 Durum Raporu. Available From: https://Covid19.Saglik.Gov.Tr/TR-68443/Covid-19-Durum-Raporu (Cited 28/01/2021).
- Türk Toraks Derneği. (1918). İspanyol Salgını Ve Biz. [Cited 15/12/2020]; Available from: https://www.toraks.org.tr/
- The Ministry of Interior. (2020). 81 İl Valiliğine Coronavirüs Tedbirleri Konulu Ek Bir Genelge Daha Gönderildi. [Updated 2020 December 16; Cited 2020 Nisan 25]. Available From:Https://Www.Icisleri.Gov.Tr/Koronavirus-Tedbirleri- Genelgesi
- Armocida, B, Formenti, B, Ussai, S, Palestra, F. and Missoni, E. The Italian Health System and The COVID-19 Challenge. The Lancet Public Health, 2020, 5 (5), E253,
- Vanderweele, T.J, Chen, Y, Long, K, Kim, E.S, Trudel- Fitzgerald, C. and Kubzansky, L.D. (2020). Positive Epidemiology? Epidemiology, 31 (2), 189-193.
- İŞKUR. (2020). Kısa Çalışma Ödeneği, 2020. [Cited 25/11/2020]; Available from https://www.iskur.gov.tr/ Isveren/Kisa-Calisma-Odenegi Cited 2020 Nisan 25].
- Üstün, Ç. ve Özçiftçi, S. (2020). COVID-19 Pandemisinin Sosyal Yaşam Ve Etik Düzlem Üzerine Etkileri: Bir Değerlendirme Çalışması. Anadolu Kliniği Tıp Bilimleri Dergisi, 25 (1), 142-153.
- Taylor, M.R., Agho, K. E, Stevens, G.J. and Raphael, B. (2008). Factors Influencing Psychological Distress during A Disease Epidemic: Data from Australia’s First Outbreak of Equine Influenza. BMC Public Health, 8 (1), 347.
- Gosselin, P, Ladouceur, R, Evers, A, Laverdiere, A, Routhier, S. and Tremblay-Picard, M. (2008). Evaluation of Intolerance of Uncertainty: Development and Validation of A New Self- Report Measure. Journal of Anxiety Disorders, 22 (8), 1427-1439.
- Freeston, M.H, Rhéaume, J, Letarte, H, Dugas, M. J. and Ladouceur, R. (1994). Why Do People Worry? Personality And Individual Differences, 17 (6), 791-802.
- Hekler, E.B, Lambert, J, Leventhal, E, Leventhal, H, Jahn, E. and Contrada, R.J. (2008). Commonsense Illness Beliefs, Adherence Behaviors, and Hypertension Control among African Americans. Journal of Behavioral Medicine, 31 (5), 391-400.
- Kavakçı, Ö. (2014). Ruhsal Travma Tedavisi Için EMDR. Ankara: HYB Yayıncılık.
- Xiang, Y.T, Yang, Y, Li, W, Zhang, L, Zhang, Q, Cheung, T. and Ng, C.H. (2020). Timely Mental Health Care for The 2019 Novel Coronavirus Outbreak Is Urgently Needed. The Lancet Psychiatry, 7 (3), 228-229.
- Huang, Y. and Zhao, N. (2020). Generalized Anxiety Disorder, Depressive Symptoms and Sleep Quality during COVID-19 Epidemic In China: A Web-Based Cross-Sectional Survey. Psychiatry Research, 288, 1-6,
- Kauffman, J.M. and Landrum, T.J. (2015). Duygusal ve Davranışsal Bozukluğu Olan Çocukların ve Gençlerin Özellikleri. Ankara: Nobel Yayınları.
- Mccabe, R.E, Chudzik, S.M, Antony, M.M., Young, L, Swinson, R.P. and Zolvensky, M.J. (2004). Smoking Behaviors Across Anxiety Disorders. Journal of Anxiety Disorders, 18 (1), 7-18.
- Ögel, K. (2007). Riskli Davranışlar Gösteren Çocuk ve Ergenler. İstanbul: Yeniden Sağlık ve Eğitim Derneği Yayınları.
- Tomko, R.L, Saladin, M.E, Baker, N.L, Mcclure, E.A, Carpenter, M.J. and Ramakrishnan, V.R. (2020). Sex Differences in Subjective and Behavioral Responses To Stressful and Smoking Cues Presented in The Natural Environment Of Smokers. Nicotine and Tobacco Research, 22 (1), 81-88.
- Vatan, İ, Ocakoğlu, H. ve İrgil, E. (2009). Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğrencilerinde Sigara Içme Durumunun Değerlendirilmesi. TAF Preventive Medicine Bulletin, 8 (1), 43-48.
- Sönmez, Ö, Taşdemir, Z.A, Kara, H.V. ve Akçay, Ş. (2020). COVID-19 ve Tütün. Eurasian Journal of Pulmonology, 1, 22-27.
- Vardavas, C.I. and Nikitara, K. (2020). COVID-19 And Smoking: A Systematic Review of The Evidence. Tobacco Induced Diseases, 18 (20), 24.
- Duan, L. and Zhu, G. (2020). Psychological Interventions For People Affected By The COVID-19 Epidemic. The Lancet. Psychiatry, 7 (4), 300-302.
- Tattan-Birch1, H, Perski, O, Jackson, S, Shahab, L, West, R. and Brown, J. (2020). COVID‐19, Smoking, Vaping and Quitting: A Representative Population Survey in England. Addiction. 2020.
- Patrick, S.W, Henkhaus, L.E, Zickafoose, J.S, Lovell, K, Halvorson, A, Loch, S. and Davis, M.M. (2020). Well-Being of Parents and Children during The COVID-19 Pandemic: A National Survey. Pediatrics, 146 (3), 1-10.
- Fraenkel, J.R, Wallen, N.E. and Hyun, H.H. (2012). How To Design and Evaluate Research in Education (8th Ed.). New York: Mc Graw Hill.
- Cohen, L, Manion, L. and Morrison, K. (2007). Research Methods in Education. Newyork, NY: Routledge.
- Aydemir, Y, Doğu, Ö, Dede, C. ve Çınar, N. (2019). Sigara Bırakma Başarısı Öngörü Ölçeği: Geliştirme ve Geçerlik, Güvenirlik Çalışması. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 6 (2), 387-402.
- Gobo, G. (2004). Sampling, Representativeness and Generalizability. C, Gobo, G, Gubrium, J.F. and Silverman, D. (Eds), In: Qualitative Research Practice. London: Sage.
- Greenhalgh, T, Schmid, M.B, Czypionka, T, Bassler, D. and Gruer, L. (2020). Face Masks for The Public During The Covid-19 Crisis. Thebmj, 369-373.
- Lewnard, J.A. and Lo, N.C. (2020). Scientific and Ethical Basis for Social-Distancing Interventions against COVID-19. The Lancet. Infectious Diseases, 20 (6), 631-633.
- Argüder, E, Karalezli, A, Hezer, H, Kiliç, H, Er, M, Hasanoglu, H.C. and Demir, P. (2013). Sigara Bırakma Basarisini Etkileyen Faktörler/Factors Affecting The Success of Smoking Cessation. Turk Toraks Dergisi, 14 (3), 81-87.
- Şahiner, N.C, Şahin, A. ve Akbağ, N.N.A. (2020). Üniversite Öğrencilerinin Sigara Içme Durumları ve Sigara Bağımlılığına Yönelik Tutumları. Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri ve Araştırmaları Dergisi, 2 (2), 64-79.
- Ekiz, T, Ilıman, E. ve Dönmez, E. (2020). Bireylerin Sağlık Anksiyetesi Düzeyleri İle COVID-19 Salgını Kontrol Algısının Karşılaştırılması. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 2020, 6 (1). 139-154.
- Patwardhan, P. (2020). COVID-19: Risk Of Increase in Smoking Rates among England’s 6 Million Smokers and Relapse among England’s 11 Million Ex-Smokers. BJGP Open, 4 (2), 1-3.
- Forbes, P, Feneberg, A.C, Lamm, C, Nater, U, Pronizius, E, Silani, G. and Stijovic, A. (2020). The COVID-19 Crisis, Stress, Mood, And Behaviour: An Ecological Momentary Assessment Study. OSF. Available From: Osf.Io/Gsvdf (Cited 16 February 2020)
- Eş, A.Ç, Çakici, M, İskender, C. ve Kizilgül, Z. (2020). KKTC Riskli Bölgelerde Psikoaktif Madde Kullanım Profili ve Risk Etkenleri: KKTC Dört Bölge Örneklemi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 21 (2), 165-172.
- Kanık, M.K. ve Tözün, M. (2020). İzmir’de Sigarayı Bırakma Polikliniklerine Başvuranların Sigara ve Diğer Tütün Ürünleri Kullanım Özellikleri ve Nikotin Bağımlılık Durumları. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi, 5 (1), 84-95.
- Er, T. ve Kurçer, M. (2020). Tıp Fakültesi 1. ve 6. Sınıf Öğrencilerinin Sigara İçme Davranışları ve Anksiyete Düzeyleri. Bağımlılık Dergisi, 21 (3), 201-209.
- Dugas, M.J, Buhr, K. and Ladouceur, R. (2004). The Role of Intolerance of Uncertainty in The Etiology And Maintenance of Generalized Anxiety Disorder. R.G. Heimberg, C.L. Turk, D.S. Menin (Eds), In: Generalized Anxiety Disorder: Advances in Research and Practice. New York: Guilford Press.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Sağlık Kurumları Yönetimi |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 29 Aralık 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 Cilt: 10 Sayı: 4 |
