Violência causada aos profissionais de saúde durante a pandemia da COVID-19

Palavras-chave: Saúde do Trabalhador. Riscos Ocupacionais. Violência no trabalho. Infecções por coronavírus. Profissionais de saúde.

Resumo

Nesse estudo objetivou-se ampliar o debate sobre a violência no trabalho de profissionais de saúde durante a pandemia da doença COVID-19, por meio de um estudo narrativo e reflexivo com foco na temática da violência laboral entre os profissionais de saúde atuantes durante a pandemia da COVID-19; foi desenvolvido em junho de 2020 e foi pautado em noticiários internacionais e nacionais e publicações sobre a temática. Verificou-se um eixo condutor que foi denominado Debate sobre a violência no trabalho de profissionais de saúde com ênfase na pandemia da doença COVID-19, sendo elencada a violência laboral como um fator de risco laboral. Observou-se que os profissionais de saúde desenvolvem atividades essenciais, estão expostos à COVID-19 e ainda têm que lidar com situações violentas direcionadas a sua atuação. Espera-se que esse estudo estimule reflexões por parte dos gestores e da sociedade no que diz ao respeito e à valorização de tais profissionais.

Biografia do Autor

Beatriz Maria Santos Santiago Ribeiro, Universidade de São Paulo. Escola de Enfermagem de Ribeirão Preto

Mestre em Enfermagem. Doutoranda em Ciências da Saúde na Escola de Enfermagem (Universidade de São Paulo, Ribeirão Preto, São Paulo, Brasil)

Referências

1. Di Pasquale G. Coronavirus COVID-19: Quali implicazioni per la Cardiologia? Giornale Italiano di Cardiologia. 2020;21(4):243-5.
2. Xu J, Chen Y, Chen H, Cao B. 2019 novel Coronavirus outbreak: a quiz or final exam? Frontiers of Med. 2020:1-4.
3. Wang J, Qi H, Bao L, Li F, Shi Y. A contingency plan for the management of the 2019 novel coronavirus outbreak in neonatal intensive care units. The Lancet Child Adol Health, [s. l.], v. 4, n. 4, p. 258–259, 2020.
4. Aquino, E, Silveira, I.H, Pescarini, J, Aquino R., Souza-Filho, J.A. Medidas de distanciamento social no controle da pandemia de COVID-19: potenciais impactos e desafios no Brasil. Cien Saúde Col. 2020.
5. Portoghese I, Galetta M, Leiter MP, Cocco P, D´Aloja E, Campagna M. Fear of future violence at work and job burnout: A diary study on the role of psychological violence and job control. Burnout Research 7:36-46, 2017,doi:10.1016/j.burn.2017.11.003.
6. Ferrinho P. (Coord). Violência no local de trabalho no sector da saúde: estudos de casos portugueses. Lisboa: Associação para o Desenvolvimento e Cooperação Garcia de Orta, 2002.
7. Hirigoyen MF. O assédio no trabalho. Como distinguir a verdade. Cascais: Pergaminho, 2002.
8. Ribeiro BMSS. Violência laboral e síndrome de burnout em professores do ensino fundamental e médio. Dissertação de mestrado, 100 p. 2019.
9. Barbosa RA; Ahrens RB. Análise dos fatores relacionados aos acidentes de trabalho com perfuro cortantes em uma instituição hospitalar. Revista Gestão Industrial, v. 14, n. 4, 2018.
10. Wordl Health Organization. Violence and Injury Prevention and Disability (VIP) - Violence prevention: Violence against health workers. Accessed 11th Oct 2020 https://www.who.int/violence_injury_prevention/violence/workplace/en/
11. Lan J, Song Z, Miao X, Li H, Li Y, et al. Skin damage among health care workers managing coronavirus disease-2019. J. Am. Acad. Dermatol. [Internet]. 2020[cited 2020 Jun 28];82(5):1215-6. Available from: https://www.jaad.org/article/S0190-9622(20)30392-3/pdf
12. Occupational Safety and Health Administration, Guidelines for Preventing Workplace Violence for Health care and Social Service Workers.: Department of Labor, 2016[cited 2020 Jun 21] Disponível em: https://www.osha.gov/Publications/osha3148.pdf
13. United Nations. COVID-19 highlights nurses’ vulnerability as back bonet o health services world wide 2020 [Internet]. 2020 [cited 2020 Jun 21]Availablefrom: https://news.un.org/en/story/2020/04/1061232.
14. World Health Organization. Mental health and psychosocial considerations during the COVID-19 outbreak [Internet]. 2020 [cited 2020 Jun 21]. Available from: https://www.who.int/docs/default-source/coronaviruse/mental-health-considerations.pdf
15. World Health Organization. What’sneedednowtoprotecthealthworkers: WHO COVID-19 briefing [Internet]. 2020 [cited 2020 Jun 26] Availablefrom: https://www.weforum.org/agenda/2020/04/10-april-who-briefing-health-workers-covid-19-ppe-training/.
16. Rebello A. Profissionais da saúde são agredidos a caminho de hospitais em São Paulo.
UOL [Internet]. 2020 [cited 2020 Jun 26]. Disponível em: https://noticias.uol.com.br/saude/ultimas-noticias/redacao/2020/03/20/profissionais-da-saude-sao-agredidos-no-caminho-para-os-hospitais-em-sp.htm
17. White D. Slashed tire and violence: Health care workers face new dangers amid COVID-19 battle. Miami Herald [Internet]. 2020 [cited 2020 Jul 01].Available from: https://www.miamiherald.com/news/coronavirus/article241967281.html
18. Izci I. Apartmanlara “Arka kapiyi kullanın” gibi notlar asiliyor... Saglik çalısanlari ve yakinlari anlatiyor. Hurriyet [Internet]. 2020 [cited 2020 Jul01]. Available from: https://www.hurriyet.com.tr/kelebek/hurriyet-pazar/apartmanlara-arka-kapiyi-kullanin-gibi-notlar-asiliyor-saglik-calisanlari-ve-yakinlari-anlatiyor-41497718.
19. Punzalan J. Ambulance driver hurt after getting shot over parking row in Quezon. ABS-CBN News [Internet]. 2020[cited 2020 Jul08]. Available from: https://news.abs-cbn.com/news/04/03/20/ambulance-driver-hurt-after-getting-shot-over-parking-row-in-quezon
20. Firincilar B. “Erkek hemsire mi olur?” diye araçtan indiririlmisti… Sorusturma baslatildi! Haber ne Diyor? [Internet]. 2020[cited 2020 Jul08]. Available from: https://www.habernediyor.com/gundem/erkek-hemsire-mi-olur-diye-aractan-indirilmisti-sorusturma-h32889.html
21. Gonçalo J. Profissionais de saúde são hostilizados em trens: ‘Sai do vagão, seu doente’. [Internet]. Estadão. 2020. [acesso em 2020Jul 08]. Disponível em: https://saude.estadao.com.br/noticias/geral,profissionais-de-saude-sao-hostilizados-em-trens-sai-do-vagao-seu-doente,70003246731.
22. Biskin H. Saglik çalisanlari konakladiklari otelden kovuldu. Gazete Duvar [Internet]. 2020 [cited 2020Jul 09]. Available from: https://www.gazeteduvar.com.tr/gundem/2020/04/13/saglik-calisanlari-konakladiklari-otelden-kovuldu/
23. Semple K. “Afraid to be a nurse”: health workers under attack. The New York Times (April 27, 2020) https://www.nytimes.com/2020/04/27/world/americas/coronavirus-health-workers-attacked.html, Accessed 11th Oct 2020 https://www.nytimes.com/2020/04/27/world/americas/coronavirus-health-workers-attacked.html
24. Green A. Li Wenliang Lancet, Volume 395, Issue 10225, 29 de fevereiro a 6 de março de 2020, página 682 . Acesso em: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0140673620303822
25. China: free Covid-19 activists, “Citizen Journalists”: arbitrary detentions, “disappearances,” for sharing coronavirus information April 27, 2020 8:00PM EDT. Available In English https://www.hrw.org/news/2020/04/27/china-free-covid-19-activists-citizen-journalists Accessed 11th Oct 2020
26. Chaudhuri N. COVID-19: Restricting Health Workers’ Free Speech has a Chilling Effect. Health and Human Rights Journal, May 4, 2020. Accessed 11th Oct 2020 https://www.hhrjournal.org/2020/05/covid-19-restricting-health-workers-free-speech-has-a-chilling-effect/
27. OCHA SERVICES. Aid Security and COVID-19. Suíça, consulta em 11 Oct 2020. Disponivel em: https://data.humdata.org/dataset/aid-security-and-covid-19
28. Aydogdu ALF. Violência e discriminação contra profissionais de saúde em tempos de novo coronavírus. J. nurs. health. 2020;10(n.esp.):e20104006
29. Sozcu. Corona vírusu suphesiyle hastane yeyatiril anannesini gormek isteyen adam dehsetsaçti. Sozcu [Internet]. 2020 [cited 2020Jul 09]. Available from: https://www.sozcu.com.tr/2020/gundem/corona-virusu-suphesiyle-hastaneye-yatirilan-annesini-gormek-isteyen-adam-dehset-sacti-5694012/
30. T-24. 112’yi arayip yardim istedi; gelen saglik ekibine saldirdi. T-24 [Internet]. 2020 [cited 2020Jul 09]. Available from: https://t24.com.tr/haber/112-yi-arayip-yardim-istedi-gelen-saglik-ekibine-saldirdi,869948
31. Turk Time. “Korona degilsin” diye doktora siddet. Turk Time [Internet]. 2020 [cited 2020 Apr 28]. Available from: https://www.turktime.com/haber/-korona-degilsin-diyen-doktora-siddet/537650
32. Conselho Federal de Enfermagem. Nota Técnica pontua vulnerabilidade da Enfermagem na Pandemia. [Internet]. 2020 [acesso em 2020 Jul 09]. Disponível em:http://www.cofen.gov.br/nota-tecnica-do-consorcio-maria-da-penha-pontua-vulnerabilidade-da-enfermagem-na-pandemia_79073.html
33. Almeida A. Em protesto em Brasília, enfermeiros são agredidos por apoiadores de Bolsonaro. O Globo [Internet]. 2020[acesso em 2020 Jul 09]. Disponível em: https://oglobo.globo.com/sociedade/coronavirus/em-protesto-em-brasilia-enfermeiros-sao-agredidos-por-apoiadores-de-bolsonaro-24406003.
34. Folha de São Paulo. Sobrecarga e riscos pioram saúde mental de médicos e enfermeiros na pandemia. [Internet]. 2020 [acesso em 2020 Jul 09]. Disponível em: https://www1.folha.uol.com.br/equilibrioesaude/2020/05/sobrecarga-e-riscos-pioram-saude-mental-de-medicos-e-enfermeiros-na-pandemia.shtml
35. COFEN. Conselho Federal de Enfermagem. Cofen apoia Dia Nacional de Lutas em Defesa da Vida.[Internet]. 2020 [acesso em 2020 Jul 09]. Disponível em: http://www.cofen.gov.br/cofen-apoia-dia-nacional-de-lutas-em-defesa-da-vida_67976.html
36. Associação Brasileira de Saúde Coletiva. Colóquio debate condições de trabalho dos profissionais de saúde na pandemia da Covid-19. [Internet]. 2020 [acesso em 2020 Jul 09]. Disponível em: https://www.abrasco.org.br/site/noticias/coloquio-debate-condicoes-de-trabalho-dosprofissionais-de-saude-na-pandemia-da-covid-19/47834/
37. Dimenstein M, Lima ANO, Figueiró RA, Leite JF. Uso abusivo de álcool e outras drogas entre trabalhadores do sistema prisional. Revista Psicologia Organizações e Trabalho, v. 17, n. 1, p. 62-70, 2017.
Publicado
2021-08-18
Como Citar
1.
Ribeiro BMSS, Robazzi MLCC, Dalri R de CMB. Violência causada aos profissionais de saúde durante a pandemia da COVID-19. Revista de Saúde Pública do Paraná [Internet]. 18ago.2021 [citado 29mar.2024];4(2):115-24. Available from: http://revista.escoladesaude.pr.gov.br/index.php/rspp/article/view/481
Seção
Artigos de revisão